Nguyên nhân trẻ bị tiêu chảy cấp

Tiêu chảy cấp tính ở trẻ do một số loại virus gây ra hoặc nhiễm trùng tại ruột, dị ứng thức ăn, tác dụng phụ của thuốc… Bệnh gây nguy hiểm cho trẻ nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời do cơ thể bị mất nước nghiêm trọng.

Tiêu chảy là tình trạng tăng lượng dịch đột ngột trong phân, biểu hiện bằng đi ngoài phân lỏng ≥ 3 lần trong 24 giờ.

Tiêu chảy cấp là tiêu chảy khởi đầu cấp tính và kéo dài không quá 14 ngày.

Tiêu chảy có thể là bệnh hoặc có thể là triệu chứng của rối loạn ở đường tiêu hoá hoặc ngoài đường tiêu hoá. Hai cơ chế gây tiêu chảy chính là thẩm thấu (thường do kém hấp thu) và xuất tiết (thường do độc tố).

Nguyên nhân

Ở trẻ nhỏ, tiêu chảy cấp hầu hết do virus (Rotavirus, Adenovirus, Norwalkvirus). Ngoài ra có thể do nhiễm trùng tại ruột (E.coli, lỵ trực khuẩn, thương hàn, Campylobacter Jejuni, Giardia..), nhiễm trùng ngoài ruột (đường hô hấp, tiết niệu, viêm tai giữa, viêm màng não..), dị ứng thức ăn (protein sữa bò, lạc, trứng, tôm, cá biển) tác dụng phụ của thuốc (thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus, thuốc nhuận tràng) và một số nguyên nhân khác (rối loạn hấp thu, hoá xạ trị, suy giảm miễn dịch, thiếu vitamin, viêm ruột thừa cấp).

Các yếu tố thuận lợi gây tiêu chảy

Trẻ < 2 tuổi, đặc biệt trẻ từ 6-18 tháng. Trẻ suy giảm miễn dịch (suy dinh dưỡng, sau sởi, nhiễm HIV…). Tập quán nuôi dưỡng (không nuôi con bằng sữa mẹ trong 4-6 tháng đầu, cai sữa quá sớm, thức ăn, nước uống bị ô nhiễm). Thời tiết: mùa hè hay gặp tiêu chảy do nhiễm khuẩn, mùa đông tiêu chảy thường do Rotavirus.

Đánh giá bệnh nhân

 Hỏi bệnh bà mẹ và người chăm sóc

• Trẻ bắt đầu đi ngoài phân lỏng từ khi nào, số lần đi trong ngày, số lượng nước, màu sắc, có nhầy máu trong phân không;
• Hỏi số lần nôn, chất nôn, nôn khi trẻ ăn hay khi thay đổi tư thế;
• Các triệu chứng khác: sốt, quấy khóc, khát nước, đau bụng, mệt, ho, phát ban, chảy mủ tai, sổ mũi. Quá trình phát triển và các bệnh đã mắc;
• Chế độ nuôi dưỡng trước và trong khi mắc bệnh, sữa, trái cây…cách chế biến;
• Các thuốc đã dùng, thuốc cầm tiêu chảy, nhuận tràng..;
• Dịch tễ: số người cùng bị tiêu chảy, cùng chế độ ăn. Hỏi các vắc-xin đã chủng.

Khám bệnh

• Phát hiện dấu hiệu nguy kịch: bỏ bú, li bì, co giật, hôn mê, sốt cao, nôn nhiều.
• Kiểm tra các dấu hiệu mất nước:
• Toàn trạng: tỉnh táo, kích thích quấy khóc, bú kém, bỏ bú, li bì, hôn mê;
• Khát nước: Uống bình thường, uống háo hức, uống kém hoặc không uống được..;

Mắt có trũng không? Hỏi xem mắt có khác khi bình thường không?

• Độ chun giãn của da: mất nhanh, mất chậm dưới 2 giây, mất rất chậm;
• Các dấu hiệu: mạch, nhịp tim, nhịp thở,lượng nước tiểu, thời gian lấp đầy mao mạch.

Các triệu chứng khác

• Chân tay: Da ở phần thấp của chân, tay bình thường ấm và khô, móng tay có màu hồng. Khi mất nước nặng, có dấu hiệu sốc thì da lạnh và ẩm, nổi vân tím…;
• Mạch: Khi mất nước, mạch quay và đùi nhanh hơn, nếu nặng có thể nhỏ và yếu;
• Thở: Tần số tăng khi trẻ bị mất nước nặng do toan chuyển hoá;
• Sụt cân:
• Giảm dưới 5%: Chưa có dấu hiệu mất nước trên lâm sàng.
• Mất 5 -10 %: Có biểu hiện mất nước vừa và nhẹ.
• Mất trên 10%: Có biểu hiện mất nước nặng.
• Thóp trước trũng hơn bình thường và rất trũng khi có mất nước nặng. Tiểu ít;
• Có tình trạng suy dinh dưỡng không;
• Sốt và nhiễm khuẩn: tìm các dấu hiệu nhiễm khuẩn (viêm tai giữa, viêm phổi…);
• Co giật: tìm nguyên nhân gây co giật trong tiêu chảy như sốt cao, hạ đường huyết, tăng hoặc hạ natri máu…
• Khám tiêu hóa: Tình trạng bụng, phân, chất nôn, gan, lách to, dịch ổ bụng.. Xuất hiện các dấu hiệu biến chứng như: suy thận cấp, rối loạn điện giải, chướng bụng do hạ kali máu hoặc do các thuốc cầm tiêu chảy không phù hợp, rối loạn toan kiềm.

Biện pháp ngăn ngừa tiêu chảy cho bé

• Phòng bệnh cho bé sơ sinh: Các virus có thể gây ra triệu chứng tiêu hóa có thể được ngăn ngừa nhờ một loại vắc xin có tên là Rotarix. Mẹ nên cho bé uống vắc xin này sớm trong 6 tháng đầu mới sinh để ngừa tiêu chảy.
• Cho bé uống men tiêu hóa: giúp tăng cường hệ miễn dịch của chúng ta và duy trì sự cân bằng giữa các vi khuẩn tốt và xấu, đồng thời còn kích thích sự ngon miệng để bé ăn nhiều hơn, không còn biếng ăn.
• Cố gắng tránh cho bé tiếp xúc với những thứ có nguy cơ nhiễm khuẩn để hạn chế nguy cơ con bị tiêu chảy như: Nấu chín kỹ các món ăn, chú ý không cho bé bơi ở hồ, suối hay những nơi có nguồn nước không sạch.
• Dạy bé kỹ năng tự vệ sinh như không đưa đồ chơi hoặc ngón tay vào trong miệng, tạo thói quen rửa tay sạch sẽ…

Điều trị tiêu chảy cho bé

Để điều trị tiêu chảy, mẹ cần bù nước cho bé và thay đổi chế độ dinh dưỡng phù hợp. Vậy bé bị tiêu chảy nên ăn gì?

Bé bị tiêu chảy rất dễ bị sút cân và suy dinh dưỡng nên chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị cho bé.

Với các bé dưới 6 tháng tuổi còn bú sữa mẹ toàn toàn, mẹ nên tiếp tục cho bé bú bình thường nhưng cần tăng số lần cho bé bú. Nếu bé đã ăn dặm, mẹ cần cho bé ăn thêm nhiều lần, từng ít một các thức ăn giàu dinh dưỡng như khoai tây, thịt gà nạc, thịt lợn nạc, sữa đậu tương, dầu ăn, cà rốt, hồng xiêm, chuối và bổ sung thêm dầu, mỡ để tăng năng lượng cho bé.

Thức ăn của bé cần nấu kỹ cho mềm và loãng hơn bình thường, hơn nữa mẹ cũng cần cho bé ăn ngay sau khi nấu để đảm bảo vệ sinh, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn. Mẹ nên cho bé ăn 6 lần/ ngày hoặc nhiều hơn.

Mẹ nên tránh cho bé những thức ăn đã nấu sẵn đun lại cũng như các loại giải khát công nghiệp, thực phẩm nhiều đường để tránh tình trạng tiêu chảy nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, mẹ không nên cho bé ăn thực phẩm nhiều xơ hoặc ít dinh dưỡng như các loại rau thô, tinh bột nguyên hạt (ngô, đỗ…) khó tiêu hóa.

Sau khi chứng tiêu chảy đã hết, để giúp bé phục hồi nhanh và tránh suy dinh dưỡng, mẹ nên cho bé ăn thêm mỗi ngày một bữa trong hai tuần liền và kéo dài tối thiểu một tháng nếu trước đó bé đã bị tiêu chảy kéo dài.

Lưu ý thêm với mẹ rằng các bé bị tiêu chảy thường mệt mỏi, dẫn đến chán ăn uống. Vậy nên nếu bé ăn ít, mẹ nên cho bé uống sữa để bù đắp lượng dinh dưỡng thiếu hụt. Đặc biệt, mẹ nên chọn loại sữa có chất xơ tiêu hóa hòa tan và hệ mem vi sinh để bé tiêu hóa tốt hơn.

Nếu tiêu chảy kéo dài, bé sẽ dễ bị suy dinh dưỡng, thậm chí còn có thể tử vong. Hy vọng những thông tin trên đây có thể giúp mẹ hiểu rõ bé bị tiêu chảy nên ăn gì. Chúc bé của mẹ sớm hồi phục và khỏe mạnh nhé.

Bên cạnh việc áp dụng những phương pháp ngăn ngừa tiêu chảy, một chế độ dinh dưỡng bổ sung đầy đủ các dưỡng chất hỗ trợ cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng. Vì vậy, mẹ nhớ cho bé uống Optimum Gold mỗi ngày nhé. Với công thức dễ tiêu hóa, đạm whey giàu alpha-lactalbumin cung cấp thành phần cung cấp lượng axit amin thiết yếu cao, cân đối cùng tỉ lệ đạm Whey: casein phù hợp (60:40) giúp hỗ trợ hoạt động hệ tiêu hóa của bé. Chất xơ tiêu hóa hòa tan FOS và hệ men vi sinh trong Optimum Gold giúp tăng cường vi khuẩn có lợi, ức chế vi khuẩn có hại, hỗ trợ hệ tiêu hóa của bé khỏe mạnh, giúp nhuận tràng và tăng khả năng hấp thụ các dưỡng chất thiết yếu.. Chúc bé yêu của mẹ ngày càng khoẻ mạnh, thông minh và lanh lợi nhé!